AZALA SALGAI

Joan den igandean, Ameriketa Estatu Batuetan jendea gorputzean publizitatea tatuatzen hasi dela irakurri nuenetik, ezin izan dut gai hori burutik kendu. Albistea irakurtzen hasi nintzenean, ezin nuen sinetsi irakurtzen ari nintzena. Zeozer oker ulertzen ari banintz bezala geratu nintzen.

Publizitate mota horrek pertsonen gorputza erabiltzen du iragarki gisa. Hala ere, ez du orain arte ezagutzen dugun publitzitate eredurekin jarraitzen. Publitzitate mota horrek ezaugarri berezi asko dauzka. Besteak beste, iraunkortasuna eta mugikortasuna. Halaber, normalean ez dute produkturik iragartzen, baizik eta empresa jakin batzuen irudi edo logoak, eta marken izenak bereziki.

Sinestezina ematen badu ere, albisteak esaten zuen oso ondo ordainduta dagoela-eta, gero eta jende gehiago animatzen ari dela bere azala saltzera helburu horretarako. Hala ere, egunkarian agertzen diren argazkietan ikus zitekeen bere azala publizitaterako saltzen ari ziren pertsona gehienak gazteak zirela. Gazteegiak, beharbada. Hogeitahamar urte baino gutxiagoak. Izan ere, horientzat diru iturri ugari eta erraz bat da eta, gainera, pertsonen artean ondo ikusita dago.

Egia esanez, oso zaila egiten zait jarrera hori ulertzea. Azala, azala da eta gainera betirako da. Horrexegatik, zure azala salgai jartzea eta empresa baten logoa edo izena gorputzean betirako idatzita eramatea oso arriskutsua dela iruditzen zait. Ameriketako Estatu Batuetako moda hori honantz heltzen bada ere, ez dut uste gure gizartean arrakasta izango lukeenik. Baina, ...auskalo!

ZER EGIN ORAINDIK ESKOLAN HASI EZ DIREN HAUR TXIKIEKIN?

Gaur egunean, ume txikien zainketa ez da zeregin batere erraza, lan egiten duten gurasoentzat bereziki. Seme-alabak jaiotzen direnean amatasun -edo aitatasun- baimena eska daiteke denboraldi mugatu baterako. Baina, zer egin emandako baimen horiek bukatzen direnean?

Momentu hori heltzen denean, guraso askori zaila egiten zaie umeen zainketa eta lana aldi berean kudeatzea. Egoera honek arazo asko sor ditzake batez ere bikoteren biek lan egiten baldin badute. Izan ere, bilatuko behar dute nork zainduko dizkien haurrak eskolara bildaltzeko txikiegiak izango ez diren arte.

Arazo honi aurre egiteko badaude aukera asko. Ohikoena izaten da (eta merkeena ere bai), senideei laguntza eskatzea, batez ere aiton-amonei. Hala, horien esku uzten dituzte umeak lan egiten ari diren orduetan. Aukera hori errazena, eta baita erosoena ere, izaten da normalean zeren eta aiton-amonek eta ilobek aurretik ezagutzen dute elkar, eta honek gauzak errazten ohi ditu umeentzat.

Hala ere, badago jendea beren umeak pertson ezagun bati uzteko aukerarik ez duena. Horrelako kasuetan erabaki behar da, ezezagun bati kontratatu umea kargu har dezan ala haurtzaindegi batera bidali. Badago jende askok bakarrik ordu gutxi batzurako behar du nork zainduko dion haurrak, horrexegatik pertsona batekin konpontzen dute arazoa. Beste batzuk, ordea, ia-ia egun osoa eman behar dute etxetik kampo eta gehienek erabakitzen dute beren umeak haurtzindegi batera eramatea.

Gainera, azken aukera hori, aditueen arabera, oso baikorra da umeentzat. Han, bere adineko beste umeekin egoten direla-eta, besteekin erlazionatzen ikasten dute eta gero arazo gutxiago izaten omen dituzte eskola joaten direnean.

Dena delakoa, aukera asko egoten badira ere, norekin geratuko diren umeak gurasoak lan egitera joaten direnean ez da erraz hartzen den erabaki bat. Horrexegatik, lehen aipatutako aukeraren bat, edo beste bateren bat, aukeratu aurretik hausnartu egin behar da zein den bikoteari egokiena iruditzen zaiena.

UNIBERTSITATERA JOAN ALA LANBIDE BAT IKASI. ZER GOMENDATUKO ZENUKE?

Derrigorrezko hezkuntza amaitzen denerako erabaki importante bat hartu behar da. Hau da, ikasketekin jaraitu gero unibertsitatera joateko asmorekin, ala goi mailako ikasketak alde batera utzi eta lanbide bat ikasi.

Ez da erabaki erraz bat. Oso importantea eta komplexua, berriz. Izan ere, nolabait gure etorkizuna erabaki horren menpe egongo da eta gainera, faktore asko dira aintzat hartu behar direnak. Horrexegatik, bi aukera horietako alde on eta txarrak ondo aztertu behar dira erabakia hartu aurretik.


Adibidez, alde batetik, Unibertsitatera joatekotan suposatzen da lan kualifikatu eta hobe ordaindua aurkitzeko aukera gehiago edukitzen dela. Baina beste alde batetik, gehienetan karrera bat ikasteak ahalegin handia eskatzen du, behintzat hiru urterako. Gainera, kontuan hartu behar da ere, batzuetan gustoko karrera bat ikasteko beste hiri batzuetara joan behar dela eta horrek garestiegi bihur ditzake ikasketak pertsona askorentzat. Halaber, gaur egun, behin baino gehiagotan gertatzen da karrera bat izateak ez duela ziurtatzen lana aurkituko denik.

Lanbide bat ikasteko aukerari dagokionez, lan merkatura azkar sartzeko prestatzen duela esan daiteke, unibertsitatera joaten direnek hainbeste urte ikasi gabe, alegia. Baina, kontuan hartu behar da gehienetan soldata eskasa irabazi ohi dela, ogibide askok ahalegin fisikoa eskatzen dutela, eta batzuetan lan baldintzak okerragoak direla.

Beti esan(a) da gero eta prestatuagoa egonez gero, orduan eta erraztasun gehiago edukitzen direla lan bila joaterakoan. Gaur, berriz, hainbeste jendea prestatuta egoten denez, lehenengo erraztasun horiek murrizten ari dira. Hau da, iraganean ez bezala, oraingo gazte gehienek ez dute soilik karrera bat, baizik eta posgrado edo masterren bat ere daukate. Hala eta guztiz ere, krisiagatik azken urteotan lanpostu bat aurkitzea oso zaila bihurtu egin da. Bai lanbide bat ikasi dutenentzat, bai unibertsitatera joan direnentzat.

Nire ustez, bakoitzak berak hartu behar du erabakia, euren egoera pertsonala eta euren gaitasunak ondo aztertu ondoren. Baina ahaztu gabe ere askotan importanteena dela ikasiko duzun edozein gauza gustokoa edukitzea.

NOLA ERABILTZEN DITUGU TELEFONO ESKUKOAK?

Gero eta ohitutago nago EITB-ko weborrian sartzera aktualitatezko albisteei begirada bat ematearren. Behin sartuta, albisteak irakurriz aparte, sarritan jotzen dut sail honetara, zeren eta oso gai interesgarriak jorratzen dira, eta gainera, ikus-entzuleok hainbeste gaiaren gainean gure iritziak eman ditzakegulako.

Joan den astean, proposatu duten azken gaia eskuko telefonoaren erabilera zela ikusi dut. Beti bezala, oso gai interesgarria zela iruditu zait. Baina, lerro hauek idaztera bultzatu nauena izan da, zalantzarik gabe, gaiara hurbiltzeko egiten den galdera. Hau da, nola erabiltzen dugun segapotoak.

Gaur egun sakelakoa ezinbesteko tresna bihurtu egin da guretzat. Nola edo hala esan daiteke ez dagoela ia inork telefono mugikorra ez duenik: gazteek, helduek, eta baita adinekoek eta umetxoek ere, bakoitzak geure telefonoa daukagu. Argi dago sakelakoa aurrerapen handi samarra izan dela. Halaber, ukoezina da erraztasun asko eskaintzen diskigula.

Hasieran, jendeak elkar komunikatzeko asmorekin jaio zen, baina denbora pasa ahala, gero eta helburu desberdin gehiagorako erabiltzen da mugikorra; izan ere, gaur egungo eskukoek denetarik daukate: jokuak, video eta argazki-kamera, MP3, irratia eta internet, besteak beste.

Aurrerapen hauek, nahiz eta erabilgarriak izan daitekeen, ez dira guztiz beharrezkoak. Hala ere, aplikazio berriren bateko modelu bat merkatura ateratzen den bakoitzean, jende gehienak ia berehala aurreko telefonoa batertzen du eta beste berri bat erosten du.

Telefoniazko konpaniek influentzia ikaragarria eragiten dute, eta publizitatearen bidez, eta bereziki bezero berriak gehitzeko egiten dituzten sustapen-kanpainen bidez, jokabide hau sustatzen dute.

Jarrera honek arazo asko sortzen (ari) du, zeren eta ohitu egiten ari gara erosi, erabili eta bota bizimodura. Badago jende askok ia-ia urtero telefonoz aldatzen duena. Baina, nora joaten dira "zahartuta" geratzen diren sakelakoak? Gaur egun zabortegiak telefonoz eta gailu elektronikoz beteta daude. Telefonoaz etengabe aldatzea ez beharrezkoa izateaz aparte, jakin beharko genuke eskukoen osagai elektroniko gehienak, beste tresna elektronikoetakoak bezala, oso kutsagarriak direla ingurumenerako.

Hori dena esanda, niretzat, gai honen inguruan hausnarketa sakon bat egitea inoiz baino beharrezkoa da. Hainbeste produktuekin bezala, mugikorrak ere, modu arduratsuaz erabil beharko genuke.

Behin baino gehiagotan entzun dut euskal herrikoak mendizale amorruak garela. Euskaldun izatea eta mendiko zaletasuna elkarrekin etortzen balira bezala. Ez nago oso ados baieztapen horrekin, baina ukoezina da hemen mendizaletasun handia dagoela.

Azken bolada honetan istripuak ugaritzen ari direla ikusteak kexkatzen nau. Betidanik pentsatu dut mendia eta arriskua ez datozela bat derrigorrez. Ez gehienetakoan, behintzat. Baina mendia arrisku bihur daiteke batzuetan.

Gaur egunean oso hedatua dago gure artean arrisku-kirolak praktikatzea. Modan dago honetako kirolak egitea, hau da: eskalada, hondoko eta trabeziazko eskia, multiabentura... Eta, printzipioz hau ez litzateke arazo bat izango, kirolariak ondo prestatuta egongo balira. Baina zoritxarrez, kirol hauek egiten duten gehienek ez daukate nahikoa den prestakuntza fisikorik ezta aurrezagutzarik ere. Eta batzuetan ez dituzten erabili ere egin beharrezkoak diren tresnak edo osagarriak.

Adituen arabera gertatzen diren istripu gehienak saihez zitezkeen. Horrek esan nahi du gehienetan erruduna mendizalea da. Hori kontuan hartuta, orain dela bi aste Euko Jaurlaritzak kampaina bat abiatu du gai honi buruz gizartea kontzientzia har dezan eta honelako istripuak  errepika ez daitezen.

Jaurlaritzak hartutako beste neurri bat erreskateei dagokiona da. Hemendik aurrera erreskateak ez dira dohainik izango mendizalea federatuta egoten ez bada. Neurri honekin egoera kontrolpean edukitzea eta jendea gero eta informatuago egotea saiatzen ari da.

ZINEMA ARETOAK KRISIAN

Zabalik zegoen asken zinema-areto handia itxiko dutela irakurtzeak pentsarazi  egin zidan. Badirudi, zinema ere krisian dagoela. Behin ezagutu genuen areto-handiek gero eta zailtasun gehiago izaten dituzte zabalik irauteko.

Zergatiak aztertzean arrazoi asko zeudela egoera horren atzean konturatu nintzen. Hasiera batean Internet eta teknologia berriak etorri zitzaizkidan burura zeren eta argi dago zinema munduari izugarrizko kaltea eragin diotela. Egunean gero eta hedatuago dago gure artean filmak internetetik jaistea edo DVDak erostea gero etxean ikustearren. Batzuk erosoago egiten zaielako esango dute eta beste batzuk merkeagoa delako, izan ere.

Baina, beste alde batetik, gero eta mega-areto gehiago irekitzen ari direla kontuan hartuta, ezin dugu esan internet eta teknologia berriak direla zinema-areto handiak ixtarazi egiten ari diren arrazoi nagusiak. Badaude ere beste  kausa batzuk, gizartearen ohitura aldaketak besteak beste.

Azken urteotan gure bizimodua eta gustuak asko aldatu egin dira. Eta zinema-areto handien krisia zentro komertzialen irekiarekin bat datorren ondorio bat da. Jendea gero eta gehiagotan joaten da toki horietara erostera, astia pasatzera, afaltzera eta, nola ez, zinemara ere bai. Bera, ,herri gehienetan herriko komertzioak, zinemak barne, desagertzen ari dira gero eta jende gehiago nahiago dutelako erostekak zentro horietan egitea herriko dendetan baino.

Benetako egoera larria da hau. Horrexegatik, herriko komertzioak, eta bereziki zinemak, galtzen ez daitezen, irtenbideak bilatu behar dira. Eta ezinbestekoa da hori Udaletxetik egitea, adibidez areto multifunzionalak bultzatzen herrian kultura eskaintza handitzeko eta bezero berreskuratzeko. Bestela herriko zinema-aretoak laster betirako desagertuko dira.